Woordenlijst

• 0-9

  • 17p-deletie
    Genetische afwijking in kankercellen (CLL) die gepaard gaat met slechte behandelresultaten van chemotherapie.

  A

  • ABVD
    Afkorting voor chemotherapie bij hodgkinlymfoom: combinatie van adriamycine, bleomycine, vinblastine en dacarbazine.
  • Acrocyanosis
    Blauwe verkleuring van de lichaamsuiteinden (tenen, vingers).
  • Adcetris
    Stofnaam: brentuximab-vedotin. Gebruikt bij hodgkin en anaplastisch grootcellig T-cellymfoom
  • ADL
    Algemene dagelijkse lichaamsverrichtingen, zoals wassen, aankleden, eten.
  • Adriamycin
    Stofnaam: doxorubicine. Gebruikt bij acute leukemie, lymfklierkanker en multipel myeloom.
  • Aferese
    Verzamelen van bepaalde cellen uit het bloed, bv stamcellen voor transplantatie.
  • Alemtuzumab
    Merknaam: MabCampath. Monoklonaal antilichaam tegen CD52 op lymfocyten. Wordt gebruikt bij de behandeling van chronische lymfatische leukemie.
  • Aliqopa
    Middel voor de behandeling van patiënten met teruggekeerd folliculair lymfoom (stofnaam: copanlisib))
  • ALL
    Acute lymfatische leukemie. Meest voorkomende vorm van leukemie bij kinderen.

    Lees meer
  • Allogeen
    Van een andere persoon afkomstig.
  • Alopecia
    Haarverlies (kaalheid). Bijwerking van bepaalde chemotherapie. Komt ook voor bij bestraling van de schedel.
  • AML
    Acute myeloïde leukemie. Meest voorkomende vorm van acute leukemie.

    Lees meer
  • Amyloïdose
    Ziekte als gevolg van het neerslaan van eiwitten in weefsels.

    Lees meer
  • Anemie
    Bloedarmoede. Een tekort aan rode bloedcellen en hemoglobine (Hb). Normale waarden voor het Hb zijn bij mannen: 8,5-11,0 mmol/l en bij vrouwen: 7,5-10,0 mmol/l.
  • Anti-emeticum
    Geneesmiddel ter bestrijding van misselijkheid en braken. Meervoud: anti-emetica.
  • Antigenen
    Alles wat het lichaam uitlokt tot het maken van antilichamen, zoals bacteriën.
  • Antiglobuline test
    Directe antiglobulinetest, ook wel directe Coombs test. Laboratoriumonderzoek naar antilichamen tegen eigen rode bloedlichaampjes.
  • Antilichamen
    Antistoffen, antibodies. Eiwitten die door plasmacellen worden aangemaakt als reactie op het binnendringen van vreemde stoffen, zoals bacteriën.
  • Antraceendion
    Merknaam: Mioxantron. Geneesmiddel gebruikt bij acute myeloïde leukemie en non-hodgkinlymfoom.
  • APD
    Stofnaam: pamidroninezuur. Bifosfonaat gebruikt om botafbraak tegen te gaan, o.a. bij multipel myeloom.
  • APL
    Acute promyelocytenleukemie. Zeldzame vorm van een acute myeloïde leukemie .

    Lees meer
  • Aplastische anemie
    Falen van het beenmerg om voldoende bloedcellen aan te maken. Kan erfelijk zijn (Fanconi's anemie) of later in het leven ontstaan.
  • Apoptose
    Systeem dat elke cel heeft en dat er voor zorgt dat de cel dood gaat als deze te oud is of niet goed meer functioneert.
  • Aranesp
    Stofnaam: erythropoietine. Geneesmiddel gebruikt bij bloedarmoede.
  • Arseentrioxide
    Merknaam: Trisenox. Geneesmiddel gebruikt bij acute promyelocytenleukemie.
  • Arzerra
    Stofnaam: ofatumumab. Geneesmiddel gebruikt bij chronische lymfatische leukemie.
  • Asparaginase
    Merknamen: Erwinase en Paronal. Geneesmiddel gebruikt bij acute lymfatische leukemie.
  • ATRA (all-trans-retinoïnezuur)
    Merknaam: Vesanoïd. Geneesmiddel gebruikt bij acute promyelocyten leukemie.

    Lees meer
  • Atriance
    Stofnaam: nelarabine. Geneesmiddel gebruikt bij acute leukemie en non-hodgkinlymfoom.
  • Auto-immuun ziekte
    Ziekte die ontstaat doordat het lichaam een afweer reactie tegen het eigen lichaam in gang zet.
  • Autoloog
    Van de patiënt zelf afkomstig.
  • Axicabtagene ciloleucel
    Merknaam: Yescarta. CAR-T-celtherapie.

    Lees meer
  • Azacitidine
    Merknaam: Vidaza. Geneesmiddel gebruikt bij myelodysplastisch syndroom en acute myeloide leukemie.

  B

  • B-lymfocyt
    Lymfocyt (witte bloedcel), die in het beenmerg (vandaar de B) is voorbereid op zijn functie in het afweersysteem: het aanmaken van antistoffen.
  • B-symptomen
    Algemene ziekteverschijnselen bij lymfklierkanker: onverklaarde koorts, >10% gewichtsverlies zonder aanwijsbare oorzaak, nachtzweten.
  • Basofielen
    Basofiele granulocyten. Type witte bloedcellen.
  • Bcr-Abl
    Genafwijking op chromosoom 21, ontstaan doordat een stukje van chromosoom 9 (Abl) is verwisseld met een stukje op chromosoom 21. Bekend bij o.a. CML

    Lees meer
  • Beenmerg
    Beenmerg is een sponsachtig weefsel dat rijk is aan voedingsstoffen. Het zit vooral in de holtes van lange platte beenderen zoals borstbeen en heupbeenderen. Er zijn twee soorten beenmerg: rood merg en geel merg. Geel merg heeft veel meer vetcellen dan rood merg.

    Lees meer
  • Beenmergbiopsie
    Het beenmergbiopt is een klein staafje uit het sponzige deel van het beenmerg, meestal 1,5-2 cm lang. Het geeft informatie over het aantal cellen in het beenmerg (erg veel cellen = hypercellulair, weinig cellen = hypocellulair). Daarnaast geeft het nuttige informatie over ijzeropslag, vorming van littekenweefsel (fibrose) en de aanwezigheid van andere afwijkende cellen.

    Lees meer
  • Beenmergpunctie
    De beenmergpunctie levert een monster van het vloeibare gedeelte van het beenmerg. De losse beenmergcellen geven informatie over de vorm van de cellen (morfologie), de wijze waarop de cellen uitrijpen (differentiatie) en de hoeveelheid blasten (onrijpe cellen) in het beenmerg. De cellen kunnen ook gebruikt worden om aanvullend onderzoek te doen naar de oorzaak van het tekort aan bloedcellen, zoals cytogenetisch onderzoek.

    Lees meer
  • Belustine
    Stofnaam: lomustine. Geneesmiddel gebruikt bij lymfklierkanker.
  • Bence-Jones eiwitten
    Korte eiwitketens, gemaakt door plasmacellen. Ze kunnen in de urine worden aangetoond bij o.a. multipel myeloom.
  • Bendamustine
    Merknaam: Levact. Geneesmiddel gebruikt bij chronische lymfatische leukemie, non-hodgkinlymfoom en multipel myeloom.
  • Benigne
    Goedaardig. Het tegenovergestelde is maligne: kwaadaardig
  • Besponsa
    Stofnaam: inotuzumab ozogamicin. Anti-CD22 antilichaam voor behandeling van acute lymfatische leukemie.
  • Bifosfonaten
    Geneesmiddelen die de botafbrekende cellen remmen.
  • Binet score
    Een vooral in Europa gebruikt scoringssysteem voor Chronische lymfatische leukemie (CLL) om bij de diagnose een voorspelling te doen over het beloop van de ziekte.

    Lees meer
  • Biomarkers
    Kenmerken in weefsel of lichaamsvloeistoffen, die meetbaar zijn in het laboratorium. Ze kunnen iets zeggen over wat er in het lichaam gebeurt.
  • Biosimilar
    Een biologisch medicijn dat erg lijkt op het originele medicijn, en waarvan de werking en veiligheid overeenkomen met die van het originele medicijn.
  • Blasten
    Onrijpe, jonge voorloper cellen van de cellen in het bloed.
  • Blastencrisis
    Ontsporing van een chronische myeloïde leukemie. Er ontstaat een acute leukemie met veel onrijpe cellen: blasten.
  • Blastivin
    Stofnaam: vinblastine. Geneesmiddel gebruikt bij non-hodgkinlymfoom.
  • Bleomedac
    Stofnaam: bleomycine. Geneesmiddel gebruikt bij hodgkinlymfoom en non-hodgkinlymfoom.
  • Bleomycine
    Merknaam: Bleeomedac. Geneesmiddel gebruikt bij hodgkinlymfoom en non-hodgkinlymfoom.
  • Bonefos
    Stofnaam: clodroninezuur. Bifosfonaat gebruikt om botafbraak tegen te gaan, o.a. bij multipel myeloom.
  • Bortezomib
    Merknaam: Velcade. Geneesmiddel gebruikt bij multipel myeloom.
  • Bosulif
    Stofnaam: bosutinib. Geneesmiddel, tyrosinekinaseremmer, gebruikt bij chronische myeloïde leukemie.
  • Bosutinib
    Merknaam: Bosulif. Geneesmiddel, tyrosinekinaseremmer, gebruikt bij chronische myeloïde leukemie.
  • Brentuximab vedotin
    Gebruikt bij hodgkin en anaplastisch grootcellig T-cellymfoom, merknaam Adcetris
  • Busilvex
    Stofnaam: busulfan. Geneesmiddel gebruikt bij chronische myeloïde leukemie.
  • Busulfan
    Merknamen: Busilvex en Myleran. Geneesmiddel gebruikt bij chronische myeloïde leukemie.

  C

  • Caelyx
    Stofnaam: doxorubicine. Gebruikt bij acute leukemie, lymfklierkanker en multipel myeloom.
  • CAR-T-celtherapie
    Chimeric Antigen Receptor (CAR) T-cell Therapy

    Lees meer
  • Carcinogenese
    Het ontstaan, de groei en het uitzaaien van kwaadaardige gezwellen.
  • Carcinoom
    Kwaadaardig gezwel.
  • Carfilzomib
    Merknaam: Kyprolis. Geneesmiddel gebruikt bij multipel myeloom.
  • CCR of CCyR
    Complete cytogenetische respons. Tweede mijlpaal bij de behandeling van CML: in het beenmerg zijn geen cellen meer met het Philadelphia-chromosoom.

    Lees meer
  • CD4+ cellen
    T-lymfocyten, die een belangrijke rol spelen bij het regelen van de afweer.
  • CEL
    Chronische eosinofiele leukemie. Zeer zeldzame vorm van leukemie.

    Lees meer
  • Centraal veneuze catheter
    Infuusslang die wordt ingebracht in een grote ader, meestal de ader achter het sleutelbeen (vena subclavia).
  • Cerubidine
    Stofnaam: daunorubicine. Geneesmiddel gebruikt bij acute leukemie.
  • Chemotherapie
    Behandeling van kanker met celdodende geneesmiddelen (cytostatica).
  • Chlorambucil
    Merknaam: Leukeran. Geneesmiddel gebruikt bij chronische lymfatische leukemie, non-Hodgkinlymfoom, en ziekte van Waldenström.
  • Chloroma (chloroom)
    Ophoping van leukemiecellen buiten het beenmerg, bv in de huid, of in het centrale zenuwstelsel. Komt soms voor bij acute leukemie.
  • CHR
    Complete hematologische respons. Eerste mijlpaal bij de behandeling van CML: geen klachten, normaal bloedbeeld en geen vergrote milt.

    Lees meer
  • Chromosomen
    In de kern van onze cellen bevindt zich het genetisch materiaal: 46 chromosomen. De helft ervan is afkomstig van je vader, de andere helft van je moeder. Vrouwen hebben 2 X-chromosomen, mannen 1 X-chromosoom en 1 Y-chromosoom.
  • Ciclosporine
    Merknamen: Neoral, Sandimmune. Geneesmiddel dat de afweer remt.
  • Cladribine
    Merknamen: Leustatin en Litak. Geneesmiddel gebruikt bij hairy-celleukemie en chronische lymfatische leukemie.
  • Clinical trial
    Onderzoek bij patiënten. Bv naar de werking van geneesmiddelen.
  • CLL
    Chronische lymfatische leukemie. Meest voorkomende vorm van leukemie.

    Lees meer
  • Clodroninezuur
    Merknamen: Bonefos, Ostac. Bifosfonaat gebruikt om botafbraak tegen te gaan, o.a. bij multipel myeloom.
  • CML
    Chronische myeloïde leukemie. Ook wel chronische granulocyten leukemie. Meestal veroorzaakt door chromosoombeschadiging in beenmergstamcel (Philadelphiachromosoom).

    Lees meer
  • CMML, of CMMoL
    Chronische myelomonocytaire leukemie. Eeen zeldzame vorm van myelodysplastisch syndroom.

    Lees meer
  • CNL
    Chronische neutrofielen leukemie. Zeer zeldzame vorm van leukemie.

    Lees meer
  • Complete Cytogenetische Respons (CCR, of CCyR)
    Gebruikt bij de controle van de behandeling van CML. Het betekent dat er geen Ph+ cellen in het beenmerg meer te vinden zijn.

    Lees meer
  • Complete remissie
    Na behandeling is er geen aantoonbare ziekte meer.
  • Contra-indicatie
    Tegenaanwijzing. Argument (b.v. aandoening, ziekte, zwangerschap, leeftijd) om een bepaalde behandeling niet te geven.
  • Coombs test
    Directe Coombs test, ook wel directe antiglobuline test. Laboratoriumonderzoek naar antilichamen tegen eigen rode bloedlichaampjes.
  • COP-kuur
    Ook: CVP-kuur. Chemotherapie met cyclofosfamide, oncovin (vincristine) en prednison
  • Copanlisib
    Middel voor de behandeling van patiënten met teruggekeerd folliculair lymfoom (merknaam: Aliqopa)
  • Cord blood
    Navelstrengbloed.
  • CRAB-criteria
    Criteria gebruikt voor het stellen van de diagnose multipel myeloom: C = verhoogd calcium, R = nierproblemen (Engelse "renal failure"), A = anemie (bloedarmoede) en B = botproblemen.

    Lees meer
  • Cryoglobulines
    Eiwitten die samenklonteren bij lage temperatuur.
  • CT-scan
    Computertomografie. Maakt gebruik van röntgenstraling om 3-dimensionaal beeld van lichaam te maken.
  • Curatieve behandeling
    Een behandeling die er op is gericht de patiënt te genezen.
  • CVP-kuur
    Ook: COP-kuur. Chemotherapie met cyclofosfamide, vincristine (oncovin) en prednison.
  • Cyclofosfamide
    Merknaam: Endoxan. Geneesmiddel gebruikt bij vele soorten kanker.
  • Cytarabine
    Merknaam: Cytarabine en Depocyte. Geneesmiddel gebruikt bij acute leukemie en non-hodgkinlymfoom.
  • Cytogenetisch onderzoek
    Onderzoek naar afwijkingen in de chromosomen. Dit gebeurt met cellen waarvan men het vermoeden heeft dat ze een chromosomaal defect hebben. Deze cellen, meestal uit het beenmerg, worden in kweek gebracht en tijdens de celdeling gestopt. Vervolgens worden de chromosomen zichtbaar gemaakt onder de microscoop en er wordt dan gekeken of ze zichtbare afwijkingen hebben.
  • Cytokines
    Signaalstoffen voor communicatie tussen verschillende (soorten) cellen
  • Cytostaticum
    Meervoud: cytostatica. Celdodend middel gebruikt bij de behandeling van kanker. Die behandeling heet dan chemotherapie.

  D

  • Dacarbazine
    Merknaam: Deticene. Geneesmiddel gebruikt bij hairy-cellleukemie.
  • Dacogen
    Stofnaam: decitabine. Geneesmiddel gebruikt bij de behandeling van acute myeloïde leukemie.
  • Daratumumab
    Merknaam: Darzalex. Geneesmiddel voor de behandeling van multiple myeloom.
  • Darzalex
    Stofnaam: daratumumab. Geneesmiddel voor de behandeling van multiple myeloom.
  • Dasatinib
    Merknaam: Sprycel. Geneesmiddel, tyrosinekinaseremmer, gebruikt bij chronische myeloïde leukemie.
  • Daunorubicine
    Merknaam: Cerubidine. Geneesmiddel gebruikt bij acute leukemie.
  • Decitabine
    Merknaam: Dacogen. Geneesmiddel gebruikt bij de behandeling van acute myeloïde leukemie.
  • Deferasirox
    Merknamen: Exjade (uit de handel) en Jadenu. Geneesmiddel voor de behandeling van ijzerstapeling.
  • Deferoxamine
    Merknaam: Desferal. Geneesmiddel voor de behandeling van ijzerstapeling.
  • Deletie
    Chromosoomafwijking. Een stuk van een bepaald chromosoom is verloren gegaan/ontbreekt.
  • Depocyte
    Stofnaam: cytarabine. Geneesmiddel gebruikt bij acute leukemie en non-hodgkinlymfoom
  • Desferal
    Stofnaam: deferoxamine. Geneesmiddel voor de behandeling van ijzerstapeling.
  • Deticene
    Stofnaam: dacarbazine. Geneesmiddel gebruikt bij hairy-cellleukemie
  • Dexamethason
    Merknamen: Dexsol, Oradexo. Synthetisch bijnierschorshormoon. Gebruikt bij alle soorten bloedkanker.
  • Dexsol
    Stofnaam: dexamethason. Synthetisch bijnierschorshormoon. Gebruikt bij alle soorten bloedkanker.
  • Di-Adresone
    Stofnaam: prednison. Geneesmiddel gebruikt bij alle vormen van bloedkanker.
  • Diagnose
    Het vaststellen aan welke ziekte de patiënt lijdt.
  • DLBCL
    Diffuus grootcellig B-cellymfoom. Een van de non-hodgkinlymfomen.
  • DNA
    Desoxyribonucleinezuur. Bestanddeel van de chromosomen. Bevat de code waarin onze erfelijke eigenschappen zijn vastgelegd.
  • Doelgerichte therapie
    In het Engels: targeted therapy. Hierbij maakt men gebruik van geneesmiddelen die speciaal zijn gericht op bepaalde stoffen, meestal eiwitten, in de kankercel. Binding van het geneesmiddel aan zo’n eiwit remt de groei van de kankercel.
  • Doxorubicine
    Merknaam: Caelyx. Gebruikt bij acute leukemie, lymfklierkanker en multipel myeloom.

  E

  • Echografie
    Ultrasound of ultrasonografie. Onderzoek van het inwendige van het lichaam met behulp van geluidsgolven.
  • Eerstelijnsbehandeling
    De standaardbehandeling na het stellen van de diagnose
  • Enasidenib
    Middel voor de behandeling van AML-patiënten met met een bepaalde mutatie in het IDH2-gen (merknaam: Idhifa)
  • Endoxan
    Stofnaam: cyclofosfamide. Geneesmiddel gebruikt bij vele soorten kanker.
  • Eosinofielen
    Eosinofiele granulocyten. Type witte bloedcellen.
  • Eosinofilie
    Toename van het aantal eosinofielen.
  • Epidemiologie
    Wetenschap die bestudeert hoe vaak een ziekte voorkomt en welke factoren van invloed zijn op het ontstaan ervan en op de vooruitzichten.
  • Epirubicine
    Merknaam: Farmorubicine. Geneesmiddel gebruikt bij acute myeloïde leukemie, non-hodgkinlymfoom en multipel myeloom.
  • EPO
    Stofnaam: erythropoietine. Geneesmiddel gebruikt bij bloedarmoede.
  • Eposin
    Stofnaam: etoposide. Geneesmiddel gebruikt bij acute myeloïde leukemie en hodgkinlymfoom.
  • Erwinase
    Stofnaam: asparaginase. Geneesmiddel gebruikt bij acute lymfatische leukemie.
  • Erytrocyten
    Rode bloedlichaampjes.
  • Erytroleukemie
    Vorm van acute myeloïde leukemie (M6).

    Lees meer
  • Erytropoietine
    Merknamen: Aranesp, EPO, Nespo. Geneesmiddel gebruikt bij bloedarmoede.
  • Essentiële trombocytemie
    Afgekort: ET. Ongeremde toename van het aantal bloedplaatjes.

    Lees meer
  • ET
    Essentiële trombocytemie. Ongeremde toename van het aantal bloedplaatjes.

    Lees meer
  • Etoposide
    Merknamen: Eposin, Toposin, Vepesid. Geneesmiddel gebruikt bij acute myeloïde leukemie en hodgkinlymfoom.
  • Exjade
    Stofnaam: deferasirox. Geneesmiddel voor de behandeling van ijzerstapeling. uit de handel, vervangen door Jadenu.

• F

  • Fagocytose
    Het "opeten" van bv bacteriën door witte bloedcellen.
  • Farmorubicine
    Stofnaam: epirubicine. Geneesmiddel gebruikt bij acute myeloïde leukemie, non-hodgkinlymfoom en multipel myeloom.
  • FDG PET-scan
    Positronemissietomografie. Na toediening van radioactieve stof (FDG=Fluorodeoxyglucose) kunnen gebieden met verhoogde stofwisseling (kanker) worden aangetoond.
  • Filgrastim
    Merknamen: Accofil, Neupogen, Nivestim, Ratiograstim, Tevagrastim, Zarzio. Geneesmiddel gebruikt bij alle vormen van bloedkanker bij te lage aantallen neutrofielen.
  • FISH-test
    Fluorescentie-in-situ hybridisatie. Laboratoriumtechniek om kleine afwijkingen in genen in cellen aan te tonen.
  • Flowcytometrie
    Laboratoriumtechniek om de diverse soorten witte bloedcellen van elkaar te kunnen onderscheiden.
  • Fludara
    Stofnaam: fludarabine. Geneesmiddel gebruikt bij chronische lymfatische leukemie.
  • Fludarabine
    Merknaam: Fludara. Geneesmiddel gebruikt bij chronische lymfatische leukemie.
  • Folliculair lymfoom
    Een vorm van non-hodgkinlymfoom.
  • Fractuur
    Botbreuk.
  • Free light chain test
    Bloedtest om korteketen-eiwitten, onderdelen van antilichamen, in het bloed aan te tonen bij multipel myeloom.

  G

  • G-CSF
    Merknamen: Neupogen, Nivestim, Ratiograstim, Tevagrastim, Zarzio. Granulocyte-Colony Stimulating Factor. Geneesmiddel gebruikt bij alle vormen van bloedkanker bij te lage aantallen neutrofielen.
  • Gammaglobulines
    Synoniemen: antilichamen, antistoffen immuunglobulines.
  • Gazyva
    Middel voor de eerste behandeling van voortgeschreden (stadium 2, 3 of 4 ziekte) foliiculair lymfoom (stofnaam: obinituzumab)
  • Gazyvaro
    Stofnaam: obinutuzumab. Monoklonaal antilichaam tegen CD20 op lymfocyten. Wordt gebruikt bij de behandeling van chronische lymfatische leukemie (CLL) en folliculair lymfoom (FL).
  • Gemtuzumab
    Merknaam: Mylotarg. Geneesmiddel gebruikt bij acute myeloïde leukemie.
  • Glivec
    Stofnaam: imatinib. Geneesmiddel, tyrosinekinaseremmer, gebruikt bij chronische myeloïde leukemie.
  • Graft-versus-hostziekte
    Ziekte die ontstaat doordat getransplanteerde stamcellen de organen van de ontvanger aantasten. (GVHD)

    Lees meer
  • Granulocyt
    Rijpe witte bloedcel met korrels (zichtbaar onder de microscoop). Er zijn drie soorten: neutrofielen, basofielen en eosinofielen.
  • GVHD
    Graft-versus-hostziekte. Ziekte die ontstaat doordat getransplanteerde stamcellen de organen van de ontvanger aantasten.

    Lees meer

  H

  • HCL
    Hairy-cellleukemie, of haarcelleukemie. Genoemd naar de haarachtige uitsteeksels van de lymfocyten. Zeldzame vorm van chronische lymfatische leukemie.

    Lees meer
  • HCL-V
    Hairy-cellleukemie-variant. Afwijkende vorm van hairy-cellleukemie. Zeer zeldzaam.

    Lees meer
  • Hematocriet
    Deel van het bloed dat bestaat uit rode cellen. Afgekort: Ht.

    Lees meer
  • Hematoom
    Bloeduitstorting. B.v. in de huid: blauwe plek.
  • Hematopoiese
    De vorming van bloedcellen in het beenmerg.
  • Hemochromatose
    IJzerstapeling. Komt voor als erfelijke aandoening. Een verworven vorm ontstaat door veelvuldige bloedtransfusies, zoals bij MDS.

    Lees meer
  • Herpes labialis
    Koortslip.
  • Herpes zoster
    Gordelroos.
  • Hickmankatheter
    Infuussyteem dat wordt ingebracht in een grote ader, meestal die achter het sleutelbeen (vena subclavia). Via de katheter kan bloed worden afgenomen voor onderzoek en kunnen geneesmiddelen worden toegediend. De katheter kan weken blijven zitten.
  • HLA-systeem
    Humane leukocytenantigenen. Dit zijn bepaalde eiwitten op cellen in het menselijke lichaam. Deze eiwitten vertonen heel veel kleine variaties die voor ieder persoon uniek zijn. Bij orgaantransplantatie moeten de HLA-genen van donor en ontvanger voor een groot deel overeenkomen.
  • Hodgkinlymfoom
    Een vorm van lymfklierkanker.
  • Holoxan
    Stofnaam: ifosfamide. Geneesmiddel gebruikt bij lymfklierkanker.
  • HOVON
    Stichting Hemato-Oncologie voor Volwassenen Nederland. Organisatie van hematologen, die zich bezig houdt met het verbeteren van de zorg bij bloed- en lymfklierkanker, o.a. door studies te doen.
  • HOVON-model
    Wijze waarop de zorg voor bloed- en lymfklierkanker in Nederland is geordend.

    Lees meer
  • Hydrea
    Stofnaam: hydroxycarbamide. Geneesmiddel gebruikt bij chronische myeloïde leukemie, essentiële trombocytemie en polycythaemia vera.
  • Hydroxycarbamide
    Merknamen: Hydrea, Hydroxyurea. Geneesmiddel gebruikt bij chronische myeloïde leukemie, essentiële trombocytemie en polycythaemia vera.
  • Hydroxyurea
    Stofnaam: hydroxycarbamide. Geneesmiddel gebruikt bij chronische myeloïde leukemie, essentiële trombocytemie en polycythaemia vera.
  • Hypercalciëmie
    Verhoogd calciumgehalte in het bloed.
  • Hyperviscositeit
    Toegenomen stroperigheid van het bloed door overmaat aan eiwitten, of door zeer hoge aantallen witte bloedlichaampjes.
  • Hypoplastisch beenmerg
    Het beenmerg maakt minder bloedcellen aan dan nodig zijn voor normale bloedwaarden.

  I

  • Ibrutinib
    Merknaam: Imbruvica. Geneesmiddel gebruikt bij chronische lymfatische leukemie, mantelcellymfoom en ziekte van Waldenström.
  • Iclusig
    Stofnaam: ponatinib. Geneesmiddel, tyrosinekinaseremmer, gebruikt bij chronische myeloïde leukemie.
  • Idarubicine
    Merknaam: Zavedos. Geneesmiddel gebruikt bij acute leukemie.
  • Idelalisib
    Merknaam: Zydelig. Vorm van doelgerichte therapie voor chronische lymfatische leukemie (CLL) en folliculair lymfoom.
  • Idhifa
    Middel voor de behandeling van AML-patiënten met met een bepaalde mutatie in het IDH2-gen (stofnaam: enasidenib)
  • Ifosfamide
    Merknaam: Holoxan. Geneesmiddel gebruikt bij lymfklierkanker.
  • IJzerstapeling
    Hemochromatose. Komt voor als erfelijke aandoening. Een verworven vorm ontstaat door veelvuldige bloedtransfusies, zoals bij MDS.

    Lees meer
  • Imatinib
    Merknaam: Glivec. Geneesmiddel, tyrosinekinaseremmer, gebruikt bij chronische myeloïde leukemie.
  • Imbruvica
    Stofnaam: ibrutinib. Geneesmiddel gebruikt bij chronische lymfatische leukemie (CLL), mantelcellymfoom (MCL) en ziekte van Waldenström.
  • Immunoglobulines
    Afgekort Ig. Antilichamen gemaakt door plasmacellen. Er zijn meerdere klassen: IgA, IgD, IgE, IgG en IgM.
  • Immunologie
    Leer of wetenschap van het afweersysteem van ons lichaam.
  • Immuuntherapie
    Behandeling met geneesmiddelen, die het afweersysteem proberen op te peppen.
  • Incidentie
    Het aantal nieuwe ziektegevallen (in een jaar).
  • Inductiekuur
    Eerste behandeling van een acute leukemie.
  • Inotuzumab ozogamicin
    Merknaam: Besponsa. Anti-CD22 antilichaam voor behandeling van acute lymfatische leukemie.
  • Interferon
    Merknaam: Roferon-A. Geneesmiddel gebruikt bij chronische myeloïde leukemie en hairy-cellleukemie.
  • Intramusculair
    Wijze van toediening van een geneesmiddel: een injectie in de spier
  • Intrathecaal
    Wijze van toediening van een geneesmiddel: een injectie in ruimte rond het ruggenmerg.
  • Intraveneus
    Wijze van toediening van een geneesmiddel: een injectie in een ader.
  • IPSS
    Internationaal prognostisch scoringssystem; een internationaal gebruikt puntensysteem om de ernst van de ziekte aan te geven en daarmee de kans op een goede of minder goede afloop aan te geven.

    Lees meer
  • Ixazomib
    Merknaam: Ninlaro. Proteasoomremmer. Geneesmiddel voor de behandeling van myeloom.

  J

  • Jadenu
    Stofnaam: deferasirox. Geneesmiddel voor de behandeling van ijzerstapeling.
  • JMML
    Juveniele myelomonocytenleukemie. Ernstige vorm van chronische leukemie bij jonge kinderen. Zeldzaam.

    Lees meer

  K

  • Kahler, Ziekte van
    Multipel myeloom, afgekort myeloom of MM. Kwaadaardige woekering van plasmacellen in het beenmerg.

    Lees meer
  • Karyotype
    Afbeelding van de (46) chromosomen tijdens de celdeling.
  • Keytruda
    Stofnaam: pembrolizumab. Geneesmiddel gebruikt bij Hodgkinlymfoom.
  • Koude agglutinines
    Eiwitten die bij lage temperatuur rode bloedcellen doen samenklonteren.
  • Kymriah
    Ontwikkelingsnaam: tisagenlecleusel. CAR-T-celtherapie

    Lees meer
  • Kyprolis
    Stofnaam: carfilzomib. Geneesmiddel gebruikt bij multipel myeloom.

  L

  • Lanvis
    Stofnaam: thioguanine. Geneesmiddel gebruikt bij acute leukemie.
  • Lastmeter
    Korte vragenlijst om eventuele problemen die je door je ziekte ervaart in kaart te brengen.

    Lees meer
  • Lenalidomide
    Merknaam: Revlimid. Geneesmiddel gebruikt bij chronische lymfatische leukemie, myelodysplastisch syndroom en multipel myeloom.
  • Leukeran
    Stofnaam:chlorambucil. Geneesmiddel gebruikt bij chronische lymfatische leukemie, non-hodgkinlymfoom, en ziekte van Waldenström.
  • Leukocyten
    Witte bloedlichaampjes: granulocyten (neutrofiele, basofiele en eosinofiele), lymfocyten (B- en T-) en monocyten.
  • Leukocytopenie, leukopenie
    Tekort aan witte bloedcellen.
  • Leukocytose
    Een teveel aan witte bloedcellen, meer dan 10 miljard leukocyten per liter bloed.
  • Leukostase
    Belemmering van de bloedstroom door de kleine bloedvaatjes door grote aantallen witte bloedlichaampjes (bij leukemie).
  • Leustatin
    Stofnaam: cladribine. Geneesmiddel gebruikt bij chronische lymfatische leukemie, en hairy-cellleukemie.
  • Levact
    Stofnaam: bendamustine. Geneesmiddel gebruikt bij chronische lymfatische leukemie, non-hodgkinlymfoom en multipel myeloom.
  • Litak
    Stofnaam: cladribine. Geneesmiddel gebruikt bij hairy-celleukemie.
  • Lodotra
    Stofnaam: prednison. Geneesmiddel gebruikt bij alle vormen van bloedkanker.
  • Lomustine
    Merknaam: Belustine. Geneesmiddel gebruikt bij lymfklierkanker.

  M

  • M-proteïne
    Vroeger: paraproteïne. Monoklonaal (door één type plasmacel gemaakt) antilichaam.
  • MabCampath
    Stofnaam: alemtuzumab. Monoklonaal antilichaam tegen CD52 op lymfocyten. Wordt gebruikt bij de behandeling van chronische lymfatische leukemie
  • MabThera
    Stofnaam: rituximab. Geneesmiddel gebruikt bij chronische lymfatische leukemie, hairy-cellleukemie en non-hodgkinlymfoom.
  • Macrofaag
    Afweercel (monocyt) die zich buiten de bloedbaan in de weefsels bevindt.
  • Macroglobulinemie
    Ziekte van Waldenström.
  • Maligne
    Kwaadaardig. Het tegenovergestelde is benigne: goedaardig.
  • MCL
    Mantelcellymfoom. Vorm van non-hodgkinlymfoom.

    Lees meer
  • MDS
    Myelodysplastische syndromen. Verzameling van ziektebeelden gekenmerkt door een verstoorde productie en uitrijping van bloedcellen.

    Lees meer
  • Mercaptopurine
    Merknamen: Puri-Nethol, Xaluprine. Geneesmiddel gebruikt bij acute lymfatische leukemie.
  • Methotrexaat
    Merknamen: Metoject , MTX. Geneesmiddel gebruikt bij acute lymfatische leukemie en non-hodgkinlymfoom.
  • Metoject
    Stofnaam: methotrexaat. Geneesmiddel gebruikt bij acute lymfatische leukemie en non-hodgkinlymfoom.
  • MF
    Myelofibrose. Woekering in het beenmerg met verbindweefseling als gevolg.

    Lees meer
  • MGUS
    Monoclonal gammopathy of unknown significance. Geringe toename van een M-proteine (monoclonaal) eiwit. Meestal onschuldig.

    Lees meer
  • Midostaurin
    Merknaam: Rydapt. Geneesmiddel voor de behandeling van AML met FLT3 mutaties.
  • Milt
    De milt is een lymfatisch orgaan, dat in het bovenste linker deel van de buikholte zit. De belangrijkste taak is om oude cellen uit het bloed te verwijderen en immunoglobulinen (antistoffen) aan te maken.
  • Mitoxantron
    Stofnaam: antraceendion. Geneesmiddel gebruikt bij acute myeloïde leukemie en non-hodgkinlymfoom.
  • MM
    Multipel myeloom of Ziekte van Kahler. Kwaadaardige woekering van plasmacellen in het beenmerg.

    Lees meer
  • MMR
    Majeure moleculaire respons. Derde mijlpaal bij de behandeling van CML: afname van het aantal leukemiecellen tot minder dan 0,1% van het aantal witte bloedcellen.

    Lees meer
  • Monosomie
    Afwijking in de chromosomen. I.p.v. twee exemplaren van een bepaald chromosoom is er maar één aanwezig.
  • Mozobil
    Stofnaam: plerixafor. Geneesmiddel voor mobilisatie van stamcellen bij multipel myeloom en non-hodgkinlymfoom.
  • MPN
    Myeloproliferatieve neoplasmata = myeloproliferatieve aandoeningen.

    Lees meer
  • MRI
    Magnetic Resonance Imaging. 3-Dimensionale beeldvorming van het lichaam mbv kernspinresonantie (magnetisme). Onschadelijk, omdat geen röntgenstraling wordt gebruikt.
  • MTX
    Stofnaam: methotrexaat. Geneesmiddel gebruikt bij acute lymfatische leukemie en non-hodgkinlymfoom.
  • Mucositis
    Ontsteking van de slijmvliezen.
  • MUD
    Matched unrelated donor. Deze afkorting wordt gebruikt bij stamceltransplantaties om de herkomst van de donor aan te geven. Deze is dan wel passend voor wat het HLA systeem betreft, maar is niet verwant aan de ontvanger.
  • Multipel myeloom
    Ook wel myeloom of de ziekte van Kahler. Kwaadaardige woekering van plasmacellen in het beenmerg.

    Lees meer
  • Myelofibrose
    Bindweefselvorming in het beenmerg. De cellen in het beenmerg worden dan verdrongen door bindweefsel.

    Lees meer
  • Myeloom
    Ook wel multipel myeloom of de ziekte van Kahler.

    Lees meer
  • Myleran
    Stofnaam: busulfan. Geneesmiddel dat kan worden gebruikt bij chronische myeloïde leukemie, essentiële trombocytemie, myelofibrose en polycythaemia vera.
  • Mylotarg
    Stofnaam: gemtuzumab. Geneesmiddel gebruikt bij acute myeloïde leukemie.

  N

  • Natulan
    Stofnaam: procarbazine. Geneesmiddel gebruikt bij non-hodgkinlymfoom.
  • Nausea
    Misselijkheid.
  • Nelarabine
    Merknaam: Atriance. Geneesmiddel gebruikt bij acute leukemie en non-hodgkinlymfoom.
  • Neoral
    Stofnaam: ciclosporine. Geneesmiddel dat de afweer remt.
  • Nespo
    Stofnaam: erythropoietine. Geneesmiddel gebruikt bij bloedarmoede.
  • Neupogen
    Stofnaam: Granulocyte-Colony Stimulating Factor. Geneesmiddel gebruikt bij alle vormen van bloedkanker bij te lage aantallen neutrofielen.
  • Neutrofielen
    Neutrofiele granulocyten. Type witte bloedcellen.
  • Neutropenie
    Te laag aantal neutrofielen.
  • NHL
    Non-hodgkinlymfoom. Een vorm van lymfklierkanker.

    Lees meer
  • Nilotinib
    Merknaam: Tasigna. Geneesmiddel, tyrosinekinaseremmer, gebruikt bij chronische myeloïde leukemie.
  • Ninlaro
    Stofnaam: ixazomib. Proteasoomremmer. Geneesmiddel voor de behandeling van myeloom.
  • Nipent
    Stofnaam: pentostatine. Geneesmiddel gebruikt bij hairy-cellleukemie, chronische lymfatische leukemie en graft-versus-hostziekte.
  • Nivestim
    Stofnaam: Granulocyte-Colony Stimulating Factor. Geneesmiddel gebruikt bij alle vormen van bloedkanker bij te lage aantallen neutrofielen.
  • Nocasio
    Stofnaam: prednison. Geneesmiddel gebruikt bij alle vormen van bloedkanker.
  • Normaalwaarden van bloed
    Laboratoriumuitslagen van het bloed die gevonden worden bij gezonde mensen.

    Lees meer
  • Nystatine
    Antischimmelmiddel.

• O

  • Obinituzumab
    Middel voor de eerste behandeling van voortgeschreden (stadium 2, 3 of 4 ziekte) foliiculair lymfoom (merknaam: Gazyva)
  • Obinutuzumab
    Merknaam: Gazyvaro. Monoklonaal antilichaam tegen CD20 op lymfocyten. Wordt gebruikt bij de behandeling van chronische lymfatische leukemie (CLL) en folliculair lymfoom (FL).
  • Oedeem
    Zwelling, ophoping van vocht in de weefsels.
  • Ofatumumab
    Merknaam: Arzerra. Geneesmiddel gebruikt bij chronische lymfatische leukemie.
  • Ommaya reservoir
    Toedieningssysteem voor behandeling leukemie in hersenvocht.

    Lees meer
  • Oncovin
    Stofnaam: vincristine. Geneesmiddel gebruikt bij acute lymfatische leukemie, lymfklierkanker en multipel myeloom.
  • Onderhoudstherapie
    Behandeling die langdurig wordt gegeven, nadat een intensieve kortere kuur de ziekte heeft onderdrukt.
  • Oradexo
    Stofnaam: dexamethason. Synthetisch bijnierschorshormoon. Gebruikt bij alle soorten bloedkanker.
  • Orphan drug
    Weesgeneesmiddel. Een geneesmiddel dat bedoeld is voor de behandeling van een ziekte die zo zeldzaam is dat de ontwikkeling van zo'n geneesmiddel onder normale marktomstandigheden niet interessant is voor de farmaceutische industrie gezien de kleine markt daarvoor.
  • Ostac
    Stofnaam: clodroninezuur. Bifosfonaat gebruikt om botafbraak tegen te gaan, o.a. bij multipel myeloom.
  • Osteoblast
    Cel die bot opbouwt.
  • Osteoclast
    Cel die bot afbreekt.

  P

  • PAD-kuur
    Chemotherapie met bortezomib, adriamycine en dexamethason voor multipel myeloom.
  • Pamidroninezuur
    Merknaam: Pamipro. Bifosfonaat gebruikt om botafbraak tegen te gaan, o.a. bij multipel myeloom.
  • Pamipro
    Stofnaam: pamidroninezuur. Bifosfonaat gebruikt om botafbraak tegen te gaan, o.a. bij multipel myeloom.
  • Pancytopenie
    Tekort aan alle bloedcellen: rode en witte cellen en bloedplaatjes.
  • Paraproteïne
    Abnormaal eiwit in het bloed. Tegenwoordig meestal M-proteïne genoemd.
  • Paronal
    Stofnaam: asparaginase. Geneesmiddel gebruikt bij acute lymfatische leukemie.
  • PCL
    Plasmacel leukemie. Zeer zeldzame vorm van leukemie.

    Lees meer
  • PCR
    Polymerasekettingreactie. Laboratoriumtechniek om kleine hoeveelheden afwijkend DNA of RNA aan te tonen. Het is hierdoor mogelijk om slechts één leukemische cel op te sporen tussen wel 100.000 of 1 miljoen normale cellen.

    Lees meer
  • Pembrolizumab
    Merknaam: Keytruda. Geneesmiddel gebruikt bij Hodgkinlymfoom.
  • Pentostatine
    Merknaam: Nipent. Geneesmiddel gebruikt bij hairy-cellleukemie, chronische lymfatische leukemie en Graft versus Host ziekte.
  • PET-CT scan
    Combinatie van PET-scan en CT-scan. Gevoelige techniek om uitzaaiingen van kwaadaardige tumoren op te sporen.
  • PET-scan
    Positronemissietomografie. Na toediening van radioactieve stof kunnen gebieden met verhoogde stofwisseling (kanker) worden aangetoond.
  • Petechiën
    Kleine, puntvormige bloedinkjes in de huid. Meestal bij te weinig bloedplaatjes.
  • Philadelphiachromosoom
    Afwijkend chromosoom 22, ontstaan door een fout bij de celdeling, waarbij een deel van chromosoom 9 verwisseld wordt met een deel van chromosoom 22. Komt voor bij CML en soms bij ALL.
  • Plasmacel
    Volledig uitgerijpte B-lymfocyt, die afweereiwitten (antistoffen, antilichamen) produceert.
  • Plasmaferese
    Het vervangen van het plasma van een patiënt door plasma van een gezonde donor.
  • Plerixafor
    Merknaam: Mozobil. Geneesmiddel voor mobilisatie van stamcellen bij multipel myeloom en non-hodgkinlymfoom.
  • PLL
    Prolymfocytenleukemie. Zeer zeldzame vorm van leukemie.

    Lees meer
  • PMF
    Primaire myelofibrose. Bindweefselvorming in het beenmerg. De cellen in het beenmerg worden dan verdrongen door bindweefsel.

    Lees meer
  • Polycytemia vera (PV)
    Ongeremde toename van het aantal rode bloedlichaampjes.

    Lees meer
  • Polymerase Chain Reaction (PCR)
    Polymerasekettingreactie. Laboratoriumtechniek om kleine hoeveelheden afwijkend DNA of RNA aan te tonen. Het is hierdoor mogelijk om slechts één leukemische cel op te sporen tussen wel 100.000 of 1 miljoen normale cellen.

    Lees meer
  • Polyneuropathie
    Schade aan meerdere zenuwen. Bijwerking van diverse middelen gebruikt bij kanker.
  • Pomalidomide
    Merknaam: Pomalyst. Geneesmiddel gebruikt bij multipel myeloom.
  • Pomalyst
    Stofnaam: pomalidomide. Geneesmiddel gebruikt bij multipel myeloom.
  • Ponatinib
    Merknaam: Iclusig. Geneesmiddel, tyrosinekinaseremmer, gebruikt bij chronische myeloïde leukemie.
  • Portacath
    Infuussysteem dat onder de huid wordt ingebracht.
  • Prednison
    Merknamen: Di-Adresone, Lodotra, Nocasio. Geneesmiddel gebruikt bij alle vormen van bloedkanker.
  • Prevalentie
    Het aantal mensen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment.
  • Puri-Nethol
    Stofnaam: mercaptopurine. Geneesmiddel gebruikt bij acute lymfatische leukemie.
  • Purpura
    Kleine puntvormige bloedinkjes in de huid.
  • PV
    Polycytemia vera. Ongeremde toename van het aantal rode bloedlichaampjes.

    Lees meer
  • Pyridoxine
    Vitamine B6. Geneesmiddel gebruikt bij myelodysplastisch syndroom.

  R

  • RAEB
    Refractaire anemie met een overmaat aan blasten. Bloedarmoede die niet reageert op toediening van ijzer, foliumzuur en vitamine B12 en een toename van onrijpe cellen in het beenmerg. Vorm van het myelodysplastisch syndroom.

    Lees meer
  • RAI-stadiëring
    Een vooral in Amerika gebruikt scoringssysteem om bij de diagnose van CLL een voorspelling te doen over het beloop van de ziekte.

    Lees meer
  • Ratiograstim
    Stofnaam: Granulocyte-Colony Stimulating Factor. Geneesmiddel gebruikt bij alle vormen van bloedkanker bij te lage aantallen neutrofielen.
  • Raynaud fenomeen
    Blauwe en pijnlijke vingers en/of tenen.
  • RCMD
    Refractaire anemie met multilineage dysplasie. Vorm van het myelodysplastisch syndroom met behalve bloedarmoe ook tekorten aan witte bloedcellen en bloedplaatjes.

    Lees meer
  • Reed-Sternbergcellen
    Meerkernige cellen in lymfklierweefsel. Typisch voor hodgkinlymfoom.
  • Refractaire anemie
    Bloedarmoede, die niet reageert op toediening van ijzer, foliumzuur en vitamine B12. Een vorm van het myelodysplastisch syndroom.
  • Relaps
    Recidief. Terugkeer van de ziekte.
  • Remissie
    Verdwijnen van de ziekteverschijnselen.
  • Resistentie
    Ongevoeligheid voor een medicijn.
  • Reticulocyten
    Hele jonge rode bloedcellen. De eerste dag nadat de rode bloedcel vanuit het beenmerg in het bloed gaat circuleren bevat de cel nog restanten van de kern. Deze zijn onder de microscoop als kleine korrels zichtbaar.
  • Revlimid
    Stofnaam: lenalidomide. Geneesmiddel gebruikt bij chronische lymfatische leukemie, myelodysplastisch syndroom en multipel myeloom.
  • Richters transformatie
    Zeldzame complicatie van een chronische lymfatische leukemie. De CLL verandert een in snel groeiend lymfoom.
  • Ringsideroblasten
    Jonge, onrijpe en afwijkende rode bloedcellen. Onder de microscoop is een ring te zien rond de kern, die bestaat uit ijzermoleculen.
  • Rituximab
    Merknaam: MabThera. Geneesmiddel gebruikt bij chronische lymfatische leukemie, hairy-cellleukemie en non-hodgkinlymfoom.
  • Roferon-A
    Stofnaam: interferon. Geneesmiddel gebruikt bij chronische myeloïde leukemie en hairy-cellleukemie.
  • Rydapt
    Stofnaam: midostaurin. Geneesmiddel voor de behandeling van AML met FLT3 mutaties.

  S

  • Sandimmune
    Stofnaam: ciclosporine. Geneesmiddel dat de afweer remt.
  • SCT
    Stamceltransplantatie.

    Lees meer
  • Sepsis
    Bloedvergiftiging. Ernstige aandoening als gevolg van een verspreiding van bacteriën in het bloed.
  • SLL
    Small lymfocytic lymphoma. Kleincellig lymfocytair lymfoom. Zelfde aandoening als chronische lymfatische leukemie, met als verschil, dat bij SLL de lymfocyten in de lymfklieren zitten.

    Lees meer
  • Splenectomie
    Operatieve verwijdering van de milt door de chirurg.
  • Splenomegalie
    Vergroting van de milt.
  • Sprycel
    Stofnaam: dasatinib. Geneesmiddel, tyrosinekinaseremmer, gebruikt bij chronische myeloïde leukemie.
  • Subcutaan
    Wijze van toediening van een geneesmiddel: een injectie onder de huid

  T

  • T-lymfocyten
    Ook wel T-cellen. Afweercellen afkomstig uit het beenmerg, die zijn uitgerijpt in de thymus (zwezerik).
  • TAD-kuur
    Chemotherapie met thalidomide, adriamycine en dexamethason voor multipel myeloom.
  • Targeted therapy
    Doelgerichte therapie. Hierbij maakt men gebruik van geneesmiddelen die speciaal zijn gericht op bepaalde stoffen, meestal eiwitten, in de kankercel. Binding van het geneesmiddel aan zo’n eiwit remt de groei van de kankercel.
  • Tasigna
    Stofnaam: nilotinib. Geneesmiddel, tyrosinekinaseremmer, gebruikt bij chronische myeloïde leukemie.
  • Teniposide
    Merknaam: Vumon. Geneesmiddel gebruikt bij acute lymfatische leukemie en lymfklierkanker.
  • Tevagrastim
    Stofnaam: Granulocyte-Colony Stimulating Factor. Geneesmiddel gebruikt bij alle vormen van bloedkanker bij te lage aantallen neutrofielen.
  • Thalidomide
    Geneesmiddel gebruikt bij multipel myeloom.
  • Thioguanine
    Merknaam: Lanvis. Geneesmiddel gebruikt bij acute leukemie.
  • Thoraxfoto
    Röntgenfoto van de borstkas.
  • Tisagenlecleusel
    Merknaam: Kymriah. CAR-T-celltherapie

    Lees meer
  • TKI
    Tyrosine Kinase Inhibitor - Remmer van enzym, dat betrokken is bij celdeling. Voorbeelden: middelen tegen CML (imatinib e.d.).

    Lees meer
  • Toposin
    Stofnaam: etoposide. Geneesmiddel gebruikt bij acute myeloïde leukemie en hodgkinlymfoom.
  • Total Body Irradiation (TBI)
    Bestraling van het gehele lichaam. Gebruikt ter voorbereiding van een stamceltransplantatie, met als doel nog aanwezige tumorcellen te doden.
  • Translocatie
    Chromosoomafwijking. Een deel van een chromosoom is van plaats gewisseld met een deel van een ander chromosoom.
  • Trisenox
    Stofnaam: arseentrioxide. Geneesmiddel gebruikt bij acute promyelocytenleukemie.
  • Trisomie
    Afwijking in het aantal chromosomen. I.pv. 2 zijn er dan 3 exemplaren van een bepaald chromosoom aanwezig.
  • Trombocyten
    Bloedplaatjes
  • Trombocytopenie, trombopenie
    Te laag aantal trombocyten (bloedplaatjes): minder dan 100 miljard per liter.
  • Tumor
    Gezwel, goedaardig of kwaadaardig.
  • Tumorlysissyndroom
    Ernstige aandoening als gevolg van het afsterven van grote aantallen cellen in korte tijd.
  • Tweedelijnsbehandeling
    Behandeling in het ziekenhuis, die wordt gegeven als de eerstelijnsbehandeling niet of niet meer effectief is.

  U

  • Ultrasonografie
    Ultrasound of echografie. Onderzoek van het inwendige van het lichaam met behulp van geluidsgolven.

  V

  • VAD-kuur
    Chemotherapie voor multipel myeloom, met vincristine, adriamycine en dexamethason.
  • Vedotin
    Merknaam: Adcetres. Gebruikt bij Hodgkin en anaplastisch grootcellig B-cellymfoom
  • Velcade
    Stofnaam: bortezomib. Geneesmiddel gebruikt bij multipel myeloom.
  • Venclexto
    Stofnaam: venetoclax. Geneesmiddel voor de behandeling van CLL met 17p-deletie en CLL-patiënten die eerder met een ander middel zijn behandeld.
  • Venetoclax
    Merknaam: Venclexto. Geneesmiddel voor de behandeling van CLL met 17p-deletie en CLL-patiënten die eerder met een ander middel zijn behandeld.
  • Vepesid
    Stofnaam: etoposide. Geneesmiddel gebruikt bij acute myeloïde leukemie en hodgkinlymfoom.
  • Vesanoïd
    Stofnaam: ATRA, tretinoïne, of all-trans-retinoïnezuur . Geneesmiddel gebruikt bij acute promyelocytenleukemie.

    Lees meer
  • Vidaza
    Stofnaam: azacyidine. Geneesmiddel gebruikt bij myelodysplastische syndromen en acute myeloide leukemie.
  • Vinblastine
    Merknaam: Blastivin. Geneesmiddel gebruikt bij non-hodgkinlymfoom.
  • Vincristine
    Merknaam: Oncovin. Geneesmiddel gebruikt bij acute lymfatische leukemie, lymfklierkanker en multipel myeloom.
  • Vumon
    Stofnaam: teniposide. Geneesmiddel gebruikt bij acute lymfatische leukemie en lymfklierkanker.
  • Vyxeos
    Stofnaam: cytarabine/daunorubicine liposomaal. Wordt gebruikt voor de behandeling van therapie gerelateerde AML en myelodysplasie gerelateerde AML.

  W

  • Wait-and-see
    Ook wel: watchfull waiting. Na het stellen van de diagnose geen behandeling geven, maar de aandoening goed in de gaten houden.
  • Waldenström, Ziekte van
    Ziekte van Waldenstrøm of macroglobulinemie. Een kwaadaardige beenmergziekte waarbij er in het bloed te veel paraproteïnen (eiwitten) voorkomen.

    Lees meer
  • Weesgeneesmiddel
    Engelse term: orphan drug. Een weesgeneesmiddel is een geneesmiddel dat bedoeld is voor de behandeling van een ziekte die zo zeldzaam is dat de ontwikkeling van zo'n geneesmiddel onder normale markt omstandigheden niet interessant is voor de farmaceutische industrie gezien de kleine markt daarvoor.
  • WPSS
    Op de WHO-classificatie gebaseerd prognostisch scoringssysteem voor myelodysplastisch syndroom. Puntensysteem om de prognose te voorspellen.

    Lees meer

  X

  • Xaluprine
    Stofnaam: mercaptopurine. Geneesmiddel gebruikt bij acute lymfatische leukemie.

  Y

  • Y-90-Zevalin
    Aan het geneesmiddel Zevalin is het radioactieve yttrium-90 gekoppeld. Zevalin bindt zich aan tumorcellen (non-hodgkinlymfoomcellen), die daarna door Yttrium kapot gestraald worden.
  • Yescarta
    Ontwikkelingsnaam: axicabtagene ciloleucel. CAR-T-celtherapie.

    Lees meer

  Z

  • Zarzio
    Stofnaam: Granulocyte-Colony Stimulating Factor. Geneesmiddel gebruikt bij alle vormen van bloedkanker bij te lage aantallen neutrofielen.
  • Zavedos
    Stofnaam: idarubicine. Geneesmiddel gebruikt bij acute leukemie.
  • Zevalin
    Stofnaam: ibritumumab. Bindt aan CD20 op de B-lymfocyt. Meestal gebruikt samen met yttrium-90.
  • Zoledrinezuur
    Merknaam: Zometa. Bifosfonaat gebruikt om botafbraak tegen te gaan, o.a. bij multipel myeloom.
  • Zometa
    Stofnaam: zoledrinezuur. Bifosfonaat gebruikt om botafbraak tegen te gaan, o.a. bij multipel myeloom.
  • Zydelig
    Stofnaam: idelalisib. Vorm van doelgerichte therapie voor chronische lymfatische leukemie (CLL) en folliculair lymfoom.